Ό σουρρεαλισμός πέθανε άπό τόν ήλίθιο σεκταρισμό τών πιστών του.
Αύτό πού άπομένει είναι κάτι σάν ένας νόθος συρφετός πάνω στόν όποίο οί ίδιοι οί σουρρεαλιστές είναι άνίκανοι νά δώσουν ένα όνομα. Διαρκώς στό περιθώριο τής πραγματικότητας, άδέξιος νά πατήσει πόδι μέσα στή ζωή, ό σουρρεαλισμός βρίσκεται άκόμα νά άναζητά τή έκβασή του, νά ποδοπατεί τά ίδια του τά χνάρια. ‘Ανήμπορος νά διαλέξει, νά ταχθεί είτε αποκλειστικά μέ τό ψέμα, είτε άποκλειστικά μέ τήν άλήθεια (άληθινή πλάνη τής άπατηλής, πνευματικότητας, ψεύτικη άλήθεια τής άμεσης πραγματικότητας πού όμως καταστρέφεται) ό σουρρεαλισμός καταδιώκει αύτή τήν άκατανόητη, αύτή τήν άπροσδιόριστη σχισμάδα τής πραγματικότητας όπου στήριξε τά άλλοτε πανίσχυρα έμβολά του, πού σήμερα βρίσκονται πεσμένα σέ χέρια εύνουχισμένων.
Όμως ή διανοητική μου άτονία, ή δειλία μου, πασίγνωστες κι οί δυό άρνούνται νά βρούν τό παραμικρό ένδιαφέρον σέ άναταραχές πού δέ θά πρόσβαλαν παρά αύτή τήν έξωτερική πλευρά τήν άμεσα άντιληπτή, τής πραγματικότητας. Ή έξωτερική μεταμόρφωση είναι ένα πράγμα κατά τήν άντίληψή μου πού μπορεί νά έπιτευχθεί άπό πλεόνασμα. Τό κοινωνικό πεδίο, τό ύλικό πεδίο πρός τό όποίο οί σουρρεαλιστές κατευθύνουν τίς κακομοίρικες έπιθυμίες τους γιά δράση, τά μίση τους πού “πάντα θά ύποβόσκουν, δέν ήταν γιά μένα παρά μιά άχρηστη καί ύποτονική παράσταση.
Γνωρίζω πώς στήν τωρινή διαμάχη έχω μαζί μου όλους τούς έλεύθερους άνθρώπους, όλους τούς άληθινούς έπανασΐάτες πού σκέφτονται ότι ή άτομική έλευθερία είναι ένα άγαθό ανώτερο από όποιαδήποτε κατάκτηση πού έπιτεύχθηκε στό πεδίο τού σχετικού.
Κι οί ένδοιασμοί μου άπέναντι σέ κάθε ρεαλιστική δράση;
Αύτοί οί ένδοιασμοί είναι άπόλυτοι καί είναι δύο είδών. Σκοπεύουν, μιλώντας άπόλυτα, αύτη τη ριζωμένη αίσθηση τού βαθιά άνώφελου όποιασδήποτε αύθόρμητης ή όχι δράσης.
Είναι ή άποψη τού όλοκληρωμένου πεσσισμού. ‘Αλλά μιά όρισμένη μορφή πεσσιμισμού έμπεριέχει τή διαύγειά της. Τή διαύγεια τής άπελπισίας, τών παροξυμένων αισθήσεων καί σάν στό χείλος τών άβύσσων. Καί δίπλα στή φριχτή σχετικότητα τής όποιασδήποτε άνθρώπινης δράσης αύτός ό άσυνείδητος αύθορμητισμός πού ώθεί παρόλα αύτά στή δράση.
Κι άκόμα μέσα στό άβέβαιο, άκατανόητο πεδίο τού άσυνείδητου, σημάδια, προοπτικές, έκτιμήσεις, μιά όλόκληρη ζωή πού μεγαλώνει όταν τήν άποκαθιστούμε καί πού άποκαλύπτεται ίκανή νά ταράξει άκόμα τόπνεύμα.
Νά, λοιπόν οί κοινοί μας ένδοιασμοί.
Γι’ αύτούς όμως έχουν λυθεί, φαίνεται, πρός όφελος τής δράσης. ‘Αλλά έχοντας άναγνωρίσει τήν άναγκαιότητα αύτής τής δράσης, σπεύδουν νά διακηρύξουν ότι είναι άνίκανοι γι’ αύτήν. Είναι μιά περιοχή άπό τήν όποία ή διαμόρφωση τού πνεύματός τους τούς άπομακρύνει γιά πάντα. Κι όσο γιά μένα είπα ποτέ μου καί τίποτ’ άλλο; Κι έπιπλέον είναι ύπέρ μου οί άπελπιστικά άνώμαλες ψυχολογικές καί φυσιολογικές περιστάσεις κι άπ’ τίς όποίες, αύτοί, δέ θά μορούσαν νά έπωφεληθούν.
*Απόσπασμα απ’ το έργο Η μεγάλη μέρα και η μεγάλη νύχτα του Antonin Artaud, μετάφραση Στέφανος Ευθμιάδης.
**Τό κείμενο Η μεγάλη νύχτα απαντά στή μπροσούρα Στή μεγάλη μέρα (Παρίσι, 1927), πού τήν ύπογράφουν οί Αραγκόν, Μπρετόν, Έλυάρ, Ούνίκ μέ τήν όποία έγινε γνωστός ό διωγμός τού Άρτώ καί τού Σουπώ άπό τή σουρρεαλιστική όμάδα καί ή προσχώρηση τών ύπογεγραμμένων στό κομμουνιστικό κόμμα.
Μουσική: Shivkumar Sharma & Zakir Hussain – Dadra
*Το γυροσκόπιο αντίληψης της Ευαγγελίας Τυμπλαλέξη οδυνάται για τα κακώς κείμενα στον Πλανήτη. Νιώθει να πάλλεται σε χώρο μαγνητικά απομονωμένο και η πυξίδα έχει χαθεί.
